جراحی لثه چیست؟

جراحی لثه شامل مجموعه‌ای از روش‌ها و تکنیک‌ها است که برای درمان مشکلات و بیماریهای لثه و بهبود ساختار لثه‌ها و استخوان‌های اطراف دندان‌ها انجام می‌شود. این جراحی‌ها با توجه به شدت بیماری، وضعیت لثه‌ها و نوع درمان مورد نیاز متفاوت هستند. در ادامه، انواع مختلف جراحی لثه توضیح داده می‌شوند:

انواع جراحی لثه

1. کورتاژ لثه (Gingival Curettage)

در روش کورتاژ لثه، بافت عفونی یا ملتهب از سطح زیرین لثه برداشته می‌شود. این جراحی معمولاً در مراحل اولیه بیماری پریودنتال (التهاب لثه) انجام می‌شود و با هدف جلوگیری از پیشرفت عفونت و التهاب و بهبود وضعیت سلامت لثه‌ها است. این روش می‌تواند به صورت بسته (بدون برش لثه) یا باز (با برش لثه) انجام شود.

2. جراحی فلپ (Flap Surgery)

جراحی فلپ یکی از روش‌های رایج در درمان بیماری های پیشرفته لثه است. در این جراحی، لثه‌ها به آرامی از دندان جدا می‌شوند تا دسترسی به ریشه دندان و استخوان ممکن شود. سپس، باکتری ها و جرم‌ها از عمق پاکسازی می‌شوند. پس از اتمام پاکسازی، لثه‌ها به محل خود بازگردانده و بخیه زده می‌شوند. این روش کمک می‌کند تا التهاب کاهش یافته و استخوان و لثه سالم‌تر شوند.

3. پیوند لثه (Gingival Grafting)

در مواردی که لثه‌ها به شدت تحلیل رفته و دندان‌ها در معرض دید قرار گرفته‌اند، از روش پیوند لثه استفاده می‌شود. در این روش، بافت لثه از قسمت دیگری از دهان (معمولاً از سقف دهان) برداشته شده و به ناحیه تحلیل رفته پیوند زده می‌شود. این روش نه‌تنها از دید زیبایی، بلکه برای حفاظت از ریشه دندان و جلوگیری از حساسیت دندان نیز مفید است.

4. پیوند استخوان (Bone Grafting)

پیوند استخوان زمانی انجام می‌شود که استخوان فک در اثر بیماری لثه تخریب شده باشد. در این روش، مواد استخوانی از منابع مختلف مانند بدن خود فرد، منابع مصنوعی یا حتی حیوانات تهیه شده و به ناحیه آسیب‌دیده اضافه می‌شود. پیوند استخوان به بهبود پایداری دندان و فراهم کردن ساختار قوی برای دندان‌ها کمک می‌کند.

5. جراحی افزایش طول تاج دندان (Crown Lengthening)

این جراحی برای افرادی انجام می‌شود که دندان‌هایشان به دلیل پوشش زیاد لثه کوتاه به نظر می‌رسند. در این روش، بخشی از بافت لثه و گاهی استخوان برداشته می‌شود تا طول دندان افزایش یابد. این جراحی به دلیل دلایل زیبایی یا برای فراهم کردن فضا برای ترمیم دندان‌های خراب انجام می‌شود.

6. بازسازی و هدایت بافت (Guided Tissue Regeneration)

بازسازی هدایت‌شده بافت برای بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده در اثر بیماری های پیشرفته لثه به کار می‌رود. در این روش، یک غشا بین استخوان و لثه قرار داده می‌شود تا به استخوان و بافت‌های نگهدارنده دندان کمک کند که بدون ورود باکتری‌ها و بافت‌های نرم‌تر بازسازی شوند. این روش بهبود در وضعیت استخوان و لثه‌های اطراف دندان را تسریع می‌کند.

7. لیزر درمانی لثه (Laser Gum Surgery)

لیزر درمانی یکی از روش‌های نوین و کمتر تهاجمی برای درمان مشکلات لثه است. در این روش، از لیزر برای برداشتن بافت‌های عفونی و پاکسازی لثه استفاده می‌شود. لیزر درمانی معمولاً درد کمتری نسبت به جراحی‌های سنتی دارد و مدت زمان بهبود نیز کوتاه‌تر است. همچنین لیزر می‌تواند به کاهش خونریزی و تورم کمک کند.

8. درمان بافت نرم (Soft Tissue Grafting)

این روش شامل پیوند بافت نرم به نواحی تحلیل‌رفته لثه است. بافت نرم معمولاً از سقف دهان گرفته می‌شود و به لثه‌های تحلیل‌رفته پیوند زده می‌شود. این نوع پیوند از لثه‌ها در برابر تحلیل بیشتر محافظت می‌کند و ظاهر زیبایی به لبخند می‌بخشد.

9. درمان جراحی زیبایی لثه (Gum Contouring)

در این روش، شکل و ظاهر لثه تغییر داده می‌شود. جراحی زیبایی لثه برای افرادی مناسب است که دارای لثه‌های نامتقارن یا لبخند لثه‌ای هستند. این روش کمک می‌کند که تناسب بهتری بین لثه و دندان‌ها ایجاد شود و لبخند جذاب‌تری داشته باشند.

 

چه افرادی نیاز به جراحی لثه دارند؟

جراحی لثه برای افرادی مناسب است که با مشکلات یا بیماری های شدید لثه مواجه هستند و درمان‌های غیرجراحی مانند جرم‌گیری و استفاده از آنتی‌بیوتیک برای بهبود وضعیت لثه‌های آن‌ها کافی نبوده است. برخی از افرادی که ممکن است به جراحی لثه نیاز داشته باشند، عبارت‌اند از:

1. افراد مبتلا به بیماری های پیشرفته لثه (پریودنتیت):

در مراحل پیشرفته بیماری

 

پریودنتال، التهاب و عفونت می‌تواند به بافت لثه و استخوان‌های اطراف دندان آسیب جدی وارد کند. در این صورت، برای پاکسازی عمیق عفونت و جلوگیری از تخریب بیشتر، جراحی لثه ضروری است.

2. افراد با تحلیل لثه و استخوان فک:

تحلیل لثه و استخوان، در نتیجه بیماری لثه یا سایر عوامل، باعث قرار گرفتن ریشه دندان در معرض آسیب و حساسیت می‌شود. جراحی لثه مانند پیوند لثه یا استخوان می‌تواند به ترمیم این بافت‌ها کمک کند و از تحلیل بیشتر جلوگیری کند.

3. افرادی که دندان‌هایشان به دلیل پوشش زیاد لثه کوتاه به نظر می‌رسند:

در صورتی که لثه‌ها بخش زیادی از دندان را پوشانده باشند، جراحی افزایش طول تاج دندان برای اصلاح لبخند و بهبود زیبایی دندان‌ها انجام می‌شود.

4. افراد با عفونت‌های شدید لثه‌ای که به روش‌های دیگر درمان نشده‌اند:

اگر التهاب و عفونت با درمان‌های ساده مانند جرم‌گیری، دارو یا آنتی‌بیوتیک برطرف نشود، جراحی برای پاکسازی عمقی و برداشتن بافت‌های عفونی و آسیب‌دیده ضروری است.

5. افراد دارای لثه‌های نامتقارن یا لبخند لثه‌ای (Gummy Smile):

افرادی که لبخندشان بیش از حد لثه را نشان می‌دهد یا لثه‌های نامتقارنی دارند، ممکن است برای اصلاح زیبایی لبخند خود به جراحی زیبایی لثه نیاز داشته باشند.

6. افرادی که ایمپلنت دندان دارند و بافت لثه یا استخوان اطراف ایمپلنت به خوبی پشتیبانی نمی‌کند:

در صورتی که بافت لثه یا استخوان اطراف ایمپلنت ضعیف باشد، جراحی‌های پیوند لثه یا استخوان می‌تواند به تقویت این نواحی کمک کند و به پایداری و ماندگاری ایمپلنت کمک کند.

 

نشانه‌های نیاز به جراحی لثه

نشانه‌هایی که ممکن است نشان‌دهنده نیاز به جراحی لثه باشند، عبارت‌اند از:

• خونریزی و التهاب مزمن لثه
• تحلیل رفتن لثه و دیده شدن ریشه دندان
• عفونت یا ترشحات چرکی از لثه‌ها
• درد و حساسیت در لثه‌ها
• لق شدن یا جابجایی دندان‌ها
• ظاهر نامتقارن و یا بیش از حد نمایان لثه‌ها در هنگام لبخند

اگر فردی دارای این علائم باشد، توصیه می‌شود با یک دندانپزشک یا متخصص لثه مشورت کند تا روش درمانی مناسب، شامل جراحی لثه در صورت نیاز، تعیین شود.

 

مراقبت های بعد از انجام جراحی لثه

مراقبت‌های بعد از جراحی لثه برای بهبود سریع‌تر و جلوگیری از عفونت یا مشکلات دیگر بسیار مهم هستند. در زیر به مراقبت‌ها و توصیه‌های اصلی بعد از جراحی لثه اشاره می‌شود:

1. استفاده از داروهای تجویزی

• دندانپزشک ممکن است برای کاهش درد و جلوگیری از عفونت، داروهای مسکن و آنتی‌بیوتیک تجویز کند. حتماً داروها را طبق دستور پزشک مصرف کنید و از مصرف خودسرانه داروها خودداری کنید.

2. استفاده از یخ برای کاهش تورم

• در 24 ساعت اول بعد از جراحی، برای کاهش تورم و جلوگیری از کبودی، می‌توانید از کمپرس سرد یا کیسه یخ استفاده کنید. کیسه یخ را هر 15 تا 20 دقیقه روی صورت و محل جراحی قرار دهید و سپس چند دقیقه استراحت دهید.

3. پرهیز از خوردن و نوشیدن داغ

• پس از جراحی لثه، از خوردن و نوشیدن غذاها و نوشیدنی‌های داغ پرهیز کنید، زیرا گرما می‌تواند باعث تحریک لثه‌ها و افزایش خونریزی شود. بهتر است در این مدت از غذاها و نوشیدنی‌های ولرم یا خنک استفاده کنید.

4. خوردن غذاهای نرم

• برای کاهش فشار بر ناحیه جراحی، غذاهای نرم و راحت مثل سوپ، پوره، ماست، و اسموتی‌ها مصرف کنید. از جویدن غذاهای سخت، چسبنده و تیز که ممکن است به لثه آسیب بزنند خودداری کنید.

5. پرهیز از شستشوی شدید دهان

• تا 24 ساعت پس از جراحی، از شستشوی شدید دهان خودداری کنید. پس از این مدت، می‌توانید دهان خود را به آرامی و با محلول آب‌نمک ولرم شستشو دهید. شستشو با آب‌نمک به تسکین درد و جلوگیری از عفونت کمک می‌کند.

6. پرهیز از مصرف دخانیات و الکل

• سیگار کشیدن و مصرف الکل می‌تواند روند بهبود را کند و خطر عفونت و خونریزی را افزایش دهد. بهتر است تا زمان بهبودی کامل، از مصرف دخانیات و الکل پرهیز کنید.

7. اجتناب از فعالیت‌های سنگین و ورزش

• از فعالیت‌های سنگین و ورزش تا چند روز بعد از جراحی خودداری کنید، زیرا فعالیت فیزیکی شدید می‌تواند باعث افزایش فشار خون و خونریزی شود.

8. عدم لمس یا فشردن ناحیه جراحی

• از لمس کردن ناحیه جراحی یا فشردن آن با زبان یا دست خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث عفونت و تأخیر در بهبودی شود. همچنین از مکیدن شدید خودداری کنید.

9. مسواک زدن با احتیاط

• در روزهای اول بعد از جراحی، مسواک زدن دندان‌های اطراف ناحیه جراحی را با احتیاط و به آرامی انجام دهید و از مسواک نرم استفاده کنید. اگر دندانپزشک ژل یا دهان‌شویه خاصی برای تمیز کردن دهان تجویز کرده است، طبق دستور از آن استفاده کنید.

10. مراجعه برای چکاپ و برداشتن بخیه‌ها

• دندانپزشک ممکن است چند روز بعد از جراحی، از شما بخواهد که برای چکاپ و برداشتن بخیه‌ها (در صورت وجود بخیه غیرقابل جذب) مراجعه کنید. به این مراجعه‌ها پایبند باشید تا مطمئن شوید روند بهبودی به درستی پیش می‌رود.

11. استفاده از بالش اضافی هنگام خواب

• برای کاهش تورم و خونریزی در شب، سر خود را هنگام خواب با استفاده از بالش اضافی کمی بالاتر از سطح بدن قرار دهید.

12. نوشیدن آب کافی

• پس از جراحی، مصرف آب کافی به حفظ رطوبت دهان و جلوگیری از خشکی لثه‌ها کمک می‌کند. با این حال، از استفاده از نی برای نوشیدن خودداری کنید، زیرا مکیدن می‌تواند فشار منفی ایجاد کند و باعث خونریزی شود.

13. رعایت تغذیه مناسب برای ترمیم سریع‌تر

• مصرف غذاهای غنی از ویتامین C و پروتئین می‌تواند به ترمیم و بازسازی بافت‌های لثه کمک کند. میوه‌ها، سبزیجات، و غذاهای پروتئینی مانند تخم‌مرغ و ماهی به بهبود سریع‌تر کمک می‌کنند.

14. پیگیری علائم غیرمعمول

• اگر با علائمی مثل درد شدید، خونریزی مداوم، بوی بد دهان، یا تورم بیش از حد مواجه شدید، بلافاصله به دندانپزشک خود اطلاع دهید. این علائم می‌توانند نشان‌دهنده عفونت یا مشکل در روند بهبودی باشند.

رعایت این نکات پس از جراحی لثه می‌تواند به بهبودی سریع‌تر و کاهش خطر عوارض کمک کند.

 

دلایل بروز بیماری های لثه

بیماری های لثه معمولاً در اثر تجمع پلاک‌های باکتریایی روی دندان‌ها و لثه‌ها ایجاد می‌شوند، اما عوامل مختلفی می‌توانند این شرایط را تشدید یا خطر بروز آن‌ها را افزایش دهند. در ادامه دلایل و عوامل اصلی بروز بیماری های لثه را بررسی می‌کنیم:

1. رعایت ناکافی بهداشت دهان و دندان

مهم‌ترین عامل بروز بیماری های لثه، تجمع پلاک‌های باکتریایی روی دندان‌ها و لثه‌ها است. پلاک‌ها باکتری‌هایی دارند که در صورت عدم حذف منظم (مانند مسواک زدن و نخ دندان کشیدن)، به لثه‌ها آسیب می‌زنند و باعث التهاب و عفونت می‌شوند.

2. سیگار کشیدن و مصرف دخانیات

مصرف سیگار و دیگر دخانیات از عوامل اصلی بروز بیماری های لثه است. مواد شیمیایی موجود در دخانیات باعث کاهش جریان خون به لثه‌ها، ضعف سیستم ایمنی و کاهش توانایی بدن در مقابله با عفونت‌ها می‌شود که این موارد خطر بیماری های لثه را افزایش می‌دهند.

3. تغییرات هورمونی

تغییرات هورمونی، به‌ویژه در دوره‌هایی مانند بلوغ، بارداری و یائسگی، باعث حساسیت بیشتر لثه‌ها و افزایش خطر التهاب لثه می‌شود. این تغییرات می‌توانند به تجمع پلاک‌ها کمک کنند و باعث بیماری های لثه ای شوند.

4. بیماریهای زمینه‌ای و سیستم ایمنی ضعیف

برخی از بیماری ها مانند دیابت، سرطان و ایدز، که بر سیستم ایمنی بدن تأثیر می‌گذارند، می‌توانند خطر ابتلا به بیماریهای لثه را افزایش دهند. دیابت باعث کاهش قدرت بهبودی بدن و افزایش التهاب در لثه‌ها می‌شود.

5. مصرف برخی داروها

برخی از داروها مانند داروهای ضدافسردگی، داروهای ضد تشنج و داروهای کاهنده فشار خون می‌توانند باعث خشکی دهان شوند. خشکی دهان باعث کاهش ترشح بزاق می‌شود که خود به خود در مبارزه با باکتری‌ها و حفظ بهداشت دهان و دندان نقش دارد. کاهش بزاق می‌تواند خطر بروز بیماریهای لثه را افزایش دهد.

6. استرس و اضطراب

استرس و اضطراب، به دلیل تأثیرات منفی بر سیستم ایمنی بدن و افزایش هورمون‌های استرس، می‌توانند به تشدید بیماریهای لثه کمک کنند. افرادی که استرس زیادی دارند، بیشتر دچار التهاب و عفونت‌های لثه می‌شوند.

7. سوء تغذیه و کمبود ویتامین‌ها

کمبود ویتامین C و سایر ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری می‌تواند باعث ضعف سیستم ایمنی و کاهش توانایی بدن در مقابله با عفونت‌های لثه شود. ویتامین C برای حفظ بافت‌های لثه و ترمیم آن‌ها بسیار مهم است.

8. سابقه خانوادگی و ژنتیک

برخی از افراد به دلیل ژنتیک، بیشتر مستعد بیماریهای لثه هستند. این افراد حتی با رعایت بهداشت دهان و دندان ممکن است دچار بیماریهای لثه شوند.

9. استفاده نادرست از دندان‌ها و دندان‌قروچه

دندان‌قروچه و فشار زیاد به دندان‌ها (به ویژه در خواب) می‌تواند به لثه‌ها و دندان‌ها آسیب زده و باعث التهاب و عفونت شود. فشار اضافی روی دندان‌ها و لثه‌ها ممکن است باعث تحلیل لثه و بیماریهای لثه شود.

10. عدم درمان به موقع بیماریهای لثه اولیه

در صورتی که بیماریهای اولیه لثه مانند التهاب خفیف لثه (ژنژیویت) به موقع درمان نشوند، به بیماریهای لثه‌ای پیشرفته‌تر مانند پریودنتیت تبدیل می‌شوند. پریودنتیت می‌تواند به بافت‌های عمیق‌تر لثه و استخوان‌ها آسیب بزند و باعث از دست دادن دندان‌ها شود.

 

علائم هشداردهنده بیماریهای لثه

علائمی که می‌تواند نشان‌دهنده بروز بیماریهای لثه باشند، شامل موارد زیر است:

• خونریزی هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن
• تورم، قرمزی و التهاب لثه‌ها
• عقب رفتن یا تحلیل لثه
• بوی بد دهان و طعم نامطبوع در دهان
• لق شدن دندان‌ها یا جابجایی آن‌ها
• درد و حساسیت لثه‌ها و دندان‌ها

برای پیشگیری از بیماریهای لثه، رعایت بهداشت دهان و دندان، انجام معاینات منظم دندانپزشکی و رعایت سبک زندگی سالم اهمیت زیادی دارد.

راههای جلوگیری از بیماریهای لثه

برای جلوگیری از بیماریهای لثه و حفظ سلامت لثه‌ها و دندان‌ها، رعایت نکات بهداشتی و سبک زندگی سالم بسیار مهم است. در ادامه به راهکارهای موثر برای پیشگیری از بیماریهای لثه اشاره می‌کنیم:

1. رعایت بهداشت دهان و دندان

• مسواک زدن مرتب: حداقل دو بار در روز، صبح و شب، مسواک بزنید و از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید.
• نخ دندان کشیدن: حداقل یک بار در روز از نخ دندان استفاده کنید تا پلاک‌ها و مواد غذایی بین دندان‌ها و زیر خط لثه برداشته شوند.
• استفاده از دهان‌شویه: دهان‌شویه‌های ضد باکتری به کاهش باکتری‌ها و جلوگیری از تشکیل پلاک‌ها کمک می‌کنند. با استفاده از دهان‌شویه ضد عفونی‌کننده، می‌توان باکتری‌های مضر در دهان را کاهش داد.

2. مراجعه منظم به دندانپزشک

• برای انجام چکاپ‌های منظم و جرم‌گیری حرفه‌ای، حداقل هر 6 ماه یک بار به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک می‌تواند بیماریهای اولیه لثه را شناسایی و درمان کند و از پیشرفت آن‌ها جلوگیری کند.

 3. ترک مصرف دخانیات

• سیگار و سایر محصولات دخانی باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شوند و لثه‌ها را نسبت به بیماری‌ها حساس‌تر می‌کنند. ترک سیگار به کاهش خطر بیماریهای لثه و بهبود سلامت دهان و دندان کمک می‌کند.

4. رعایت رژیم غذایی سالم

• مصرف غذاهای غنی از ویتامین‌ها: ویتامین C، D، و K برای سلامت لثه‌ها مفید هستند. مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه مانند پرتقال، کیوی، اسفناج، و فلفل دلمه‌ای می‌تواند در پیشگیری از التهاب لثه‌ها موثر باشد.
• پرهیز از مصرف زیاد قند: قند و شکر موجود در نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های شیرین، محیطی مساعد برای رشد باکتری‌ها ایجاد می‌کنند و به تشکیل پلاک‌های دندانی کمک می‌کنند.

5. مدیریت استرس

• استرس می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند و خطر ابتلا به بیماریهای لثه را افزایش دهد. با استفاده از روش‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، ورزش، و خواب کافی، می‌توانید سیستم ایمنی خود را تقویت کنید.

6. اجتناب از دندان‌قروچه و فشار اضافی به دندان‌ها

• دندان‌قروچه (بروکسیسم) می‌تواند به لثه‌ها و دندان‌ها آسیب بزند و خطر التهاب لثه‌ها را افزایش دهد. اگر دندان‌قروچه دارید، با دندانپزشک مشورت کنید. استفاده از نایت گارد (محافظ شبانه) می‌تواند از آسیب جلوگیری کند.

7. آب کافی بنوشید

• نوشیدن آب کافی به شستشوی باکتری‌ها و باقیمانده‌های غذایی از دهان کمک می‌کند و تولید بزاق را افزایش می‌دهد. بزاق به طور طبیعی با باکتری‌های مضر مبارزه می‌کند و به پیشگیری از بیماریهای لثه کمک می‌کند.

8. استفاده از خمیر دندان و محصولات حاوی فلوراید

• فلوراید به تقویت مینای دندان و جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌کند. خمیر دندان حاوی فلوراید می‌تواند در کاهش تجمع پلاک‌های باکتریایی موثر باشد.

9. آگاهی از تغییرات هورمونی و رعایت بهداشت بیشتر در این دوره‌ها

• در دوران‌هایی مانند بارداری، بلوغ و یائسگی که تغییرات هورمونی اتفاق می‌افتد، بهداشت دهان و دندان اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در این دوره‌ها باید به مسواک زدن و نخ دندان کشیدن بیشتر توجه کنید و در صورت لزوم با دندانپزشک مشورت کنید.

10 درمان سریع مشکلات دهان و دندان

• اگر دچار مشکلاتی مانند التهاب لثه، پوسیدگی دندان، یا خونریزی لثه شدید، بهتر است سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنید. درمان زودهنگام مشکلات می‌تواند از پیشرفت آن‌ها و تبدیل‌شان به بیماریهای جدی‌تر لثه جلوگیری کند.

نکات تکمیلی:

• از مسواک‌هایی با موهای نرم استفاده کنید تا به لثه‌ها آسیب نرسانند.
• مسواک را به روش صحیح و با حرکات ملایم و دایره‌ای روی دندان‌ها و لثه‌ها بکشید.
• هر 3 تا 4 ماه یک بار مسواک خود را تعویض کنید.

رعایت این نکات به پیشگیری از بیماریهای لثه و حفظ سلامت طولانی‌مدت دهان و دندان کمک می‌کند.