حساسیت دندان چیست؟
حساسیت دندان زمانی اتفاق می‌افتد که لایه‌ی محافظ دندان یعنی مینا یا لثه اطراف دندان دچار آسیب، تحلیل یا نازک‌شدن شود. در این حالت لایه داخلی دندان که عصب‌های ریزی در آن قرار دارد (به نام عاج یا دنتین)، در معرض محرک‌هایی مثل غذا و نوشیدنی سرد یا گرم، شیرینی، اسیدی و حتی تماس با مسواک قرار می‌گیرد. به همین دلیل فرد هنگام خوردن یا نوشیدن، یک درد تیز، کوتاه و آزاردهنده احساس می‌کند. حساسیت دندان خودش یک بیماری نیست؛ بلکه نشانه‌ای است از اینکه مینا یا لثه‌ها به مراقبت بیشتری نیاز دارند. به‌خصوص اگر علت حساسیت دندان تحلیل لثه یا مشکلات و بیماری های لثه ای یا پوسیدگی دندان ها باشد، حتما باید جدی گرفته شود.
در چنین مواردی، مراجعه به یک مرکز تخصصی مثل دندانپزشکی تخصصی دکتر سهیلا دوستکی در ونک تهران اهمیت زیادی دارد؛ چون درمان مشکلات لثه باید توسط متخصص انجام شود تا حساسیت دندان بیشتر نشود.
علائم حساسیت دندان
حساسیت دندان معمولاً با یک درد تیز، ناگهانی و کوتاه خودش را نشان می‌دهد؛ دردی که بیشتر هنگام تماس دندان با یک محرک خاص ایجاد می‌شود. شدت این درد از یک ناراحتی خفیف تا یک تیرکشیدن شدید می‌تواند متفاوت باشد. مهم‌ترین علائم حساسیت دندان عبارتند از:
1. درد هنگام خوردن غذاها یا نوشیدنی‌های سرد مثل آب یخ، بستنی یا نوشابه.
2. درد هنگام مصرف مواد گرم مثل چای، قهوه یا سوپ می‌تواند باعث ایجاد یک درد لحظه‌ای شود.
3. حساسیت به شیرینی‌ها، مواد قندی به‌خصوص شیرینی‌های چسبنده اغلب باعث تیرکشیدن دندان می‌شوند.
4. درد هنگام خوردن مواد اسیدی مثل لیمو، سرکه، سس‌ها و نوشیدنی‌های اسیدی.
5. درد هنگام مسواک زدن یا نخ دندان
این حالت معمولاً نشان‌دهنده تحلیل لثه یا التهاب لثه است. در چنین شرایطی بهتر است توسط متخصص بررسی شود؛ مرکز دندانپزشکی تخصصی دکتر سهیلا دوستکی در منطقه ونک تهران به‌طور تخصصی مشکلات لثه را درمان می‌کند.
درد هنگام تماس هوا با دندان مثلاً وقتی دهان را باز می‌کنی و هوای سرد به دندان می‌خورد، ممکن است تیر بکشد.
علت های اصلی حساسیت دندان
حساسیت دندان معمولاً زمانی ایجاد می‌شود که لایه‌های محافظتی دندان یا لثه‌ها آسیب ببینند. در این حالت، عاج دندان که پر از مجاری عصبی است، در معرض عوامل بیرونی قرار می‌گیرد و باعث درد تیز و آزاردهنده می‌شود. در ادامه مهم‌ترین علت‌های این مشکل را بررسی می‌کنیم:
1. نازک شدن یا ساییدگی مینای دندان
مینا سخت‌ترین بخش بدن است، اما با گذر زمان و عادت‌های نادرست مثل مسواک‌زدن محکم، مصرف زیاد مواد اسیدی یا دندان قروچه، ممکن است نازک شود. وقتی مینا ساییده شود، حساسیت شروع می‌شود.
2. تحلیل لثه
وقتی لثه به عقب می‌رود، ریشه‌ی دندان که محافظت کمتری دارد، در معرض محیط دهان قرار می‌گیرد. تحلیل لثه یکی از شایع‌ترین دلایل حساسیت دندان است و اگر درمان نشود، می‌تواند پیشرفت کند. در چنین شرایطی مراجعه به مراکزی که تخصصی درمان مشکلات لثه را انجام می‌دهند ضروری است؛ مثل دندانپزشکی تخصصی دکتر سهیلا دوستکی در منطقه ونک تهران که به‌صورت حرفه‌ای مشکلات و بیماری های لثه را درمان می‌کند.
3. پوسیدگی دندان
پوسیدگی باعث از بین رفتن مینای دندان و ایجاد حفره می‌شود. این حفره راهی برای رسیدن محرک‌ها به عاج است و حساسیت ایجاد می‌کند.
4. ترک یا شکستگی دندان
ترک‌های ریز یا شکستگی‌های کوچک، حتی اگر ظاهراً دیده نشوند، می‌توانند محرک‌ها را به لایه‌های عمیق دندان منتقل کنند و باعث درد شوند.
5. دندان قروچه (سایش دندان‌ها)
فشار مداوم روی دندان‌ها هنگام خواب یا استرس باعث ساییدگی شدید مینا و در نتیجه حساسیت دندان می‌شود. این افراد معمولاً صبح‌ها با دندان‌های حساس یا درد فک بیدار می‌شوند.
6. مسواک زدن نادرست یا استفاده از مسواک سخت
مسواک‌های زبر یا مسواک‌زدن با فشار زیاد می‌تواند هم باعث نازک شدن مینا شود و هم به لثه آسیب بزند و موجب تحلیل لثه شود.
7. درمان‌های دندانپزشکی مثل بلیچینگ یا جرم‌گیری
گاهی بعد از سفیدکردن دندان یا جرم‌گیری، حساسیت موقت ایجاد می‌شود. این یک واکنش طبیعی است و معمولاً طی چند روز برطرف می‌شود.
چه زمانی حساسیت دندان خطرناک است؟
حساسیت دندان در بسیاری از مواقع خفیف و موقتی است؛ اما گاهی می‌تواند نشانه‌ی یک مشکل جدی‌تر باشد. شناخت زمان‌هایی که این حساسیت نیاز به مراجعه فوری به دندانپزشک دارد، به جلوگیری از پیشرفت آسیب کمک می‌کند. در شرایط زیر، حساسیت دندان جدی و خطرناک محسوب می‌شود:
1. حساسیت بیش از چند روز ادامه پیدا کند
اگر درد تیز دندان بیشتر از ۵ تا ۷ روز باقی بماند، احتمال وجود پوسیدگی، ترک دندان یا تحلیل لثه زیاد است و باید بررسی شود.
2. حساسیت همراه با درد ضربان‌دار باشد
دردی که هنگام استراحت یا شب‌ها بیشتر می‌شود، معمولاً نشانه التهاب عصب یا عفونت دندان است.
3. حساسیت هنگام مسواک یا نخ دندان شدید باشد
این علامت معمولاً به معنی وجود بیماری های لثه ای مثل تحلیل لثه یا التهاب لثه است. در چنین مواردی درمان باید توسط متخصص لثه انجام شود.
در تهران، مرکز دندانپزشکی تخصصی دکتر سهیلا دوستکی در منطقه ونک یکی از مراکز تخصصی برای درمان مشکلات و بیماری های لثه است و می‌تواند شرایط لثه را دقیق بررسی و درمان کند.
4. حساسیت همراه با تورم، بوی بد دهان یا خونریزی لثه باشد
این علائم نشان‌دهنده بیماری های لثه یا عفونت هستند و نیاز به رسیدگی فوری دارند.
5. دندان دچار ترک یا شکستگی باشد
حتی ترک‌های ریز هم اگر درمان نشوند می‌توانند به عصب دندان آسیب بزنند و باعث درد شدید شوند.
6. حساسیت بعد از خوردن مواد سرد بسیار شدید باشد
شدت غیرعادی درد معمولاً نشانه نزدیک بودن آسیب به عصب دندان است.
روش‌های قطعی درمان حساسیت دندان
درمان حساسیت دندان بسته به علت ایجاد آن متفاوت است. برای اینکه درمان مؤثر باشد، باید اول مشخص شود مشکل از مینا، لثه، پوسیدگی یا ترک دندان است. در ادامه، بهترین و مؤثرترین روش‌های درمان حساسیت را مرحله‌به‌مرحله معرفی می‌کنیم:
1. استفاده از خمیر دندان ضد حساسیت
خمیردندان‌های مخصوص با موادی مثل پتاسیم نیترات یا استرانسیوم کلرید مسیر انتقال درد به عصب را مسدود می‌کنند. این روش برای افرادی که حساسیت خفیف دارند بسیار مؤثر است، اما باید حداقل ۲ تا ۳ هفته استفاده مداوم داشته باشد.
2. فلورایدتراپی (تراش ندادنی و امن)
فلوراید با تقویت مینا و بستن مجاری عاجی، باعث کاهش آزاردهنده حساسیت می‌شود. این درمان در مطب انجام می‌شود و معمولاً نتیجه‌اش سریع و قابل لمس است.
3. ترمیم نواحی حساس با کامپوزیت
اگر ریشه دندان به دلیل تحلیل لثه شده باشد یا قسمتی از مینا ساییده شده باشد، دندانپزشک می‌تواند ناحیه‌ی آسیب‌دیده را با مواد کامپوزیتی بپوشاند. این روش مثل یک لایه محافظ روی دندان عمل می‌کند و حساسیت را کامل از بین می‌برد.
4. درمان تحلیل لثه (درمان تخصصی مشکلات لثه)
اگر علت اصلی حساسیت، تحلیل لثه یا بیماری های لثه باشد، درمان فقط با خمیردندان یا فلوراید جواب نمی‌دهد و باید لثه حتماً توسط متخصص بررسی شود.
در تهران، دندانپزشکی تخصصی دکتر سهیلا دوستکی در منطقه ونک یکی از مراکز تخصصی درمان مشکلات لثه است و با روش‌های علمی مانند درمان التهاب لثه، جراحی لثه یا پیوند لثه می‌تواند علت اصلی حساسیت را برطرف کند.
5. استفاده از نایت‌گارد برای دندان قروچه
اگر حساسیت به دلیل سایش دندان‌ها (دندان قروچه) باشد، بهترین روش استفاده از نایت‌گارد اختصاصی است. این وسیله در زمان خواب از دندان‌ها محافظت می‌کند و جلوی ساییدگی بیشتر مینا را می‌گیرد.
6. ترمیم پوسیدگی‌ها و مشکلات ساختاری دندان
اگر حساسیت به دلیل پوسیدگی، ترک یا شکستگی باشد، درمان شامل:
- پر کردن دندان
- ترمیم ترک
- روکش کردن دندان
می‌شود. هرچه درمان سریع‌تر انجام شود، احتمال آسیب به عصب کمتر می‌شود.
7. درمان ریشه (در موارد شدید)
اگر حساسیت شدید باشد و درد نشان دهد که آسیب به عصب رسیده، درمان ریشه یا عصب‌کشی ممکن است تنها راه باشد. این روش حساسیت را به‌طور کامل از بین می‌برد.
درمان‌های خانگی مفید برای کاهش حساسیت دندان
در کنار درمان‌های تخصصی، بعضی روش‌های خانگی می‌توانند تا حد زیادی شدت حساسیت را کم کنند. البته این روش‌ها جایگزین درمان دندانپزشکی نیستند، اما برای کاهش علائم بسیار مؤثرند.
1. استفاده از دهان‌شویه آب نمک ولرم
آب نمک التهاب را کم می‌کند و محیط دهان را ضدعفونی می‌کند. کافیست دو بار در روز، یک لیوان آب ولرم را با نصف قاشق چایخوری نمک مخلوط و ۳۰ ثانیه در دهان نگه دارید.
2. پرهیز از غذاهای اسیدی برای چند هفته
مواد اسیدی مثل لیمو، سرکه، نوشابه و سس‌ها می‌توانند مینا را ضعیف کرده و حساسیت را بیشتر کنند. کم کردن مصرف این مواد، به کاهش درد کمک زیادی می‌کند.
3. استفاده از مسواک نرم و مسواک‌زدن آرام
مسواک‌های نرم فشار کمتری به لثه وارد می‌کنند و از تشدید حساسیت جلوگیری می‌کنند. حتماً از حرکات دایره‌ای آرام استفاده کنید و هرگز روی دندان فشار زیاد وارد نکنید.
4. استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید قبل از خواب
وقتی شب‌ها یک لایه نازک خمیر دندان حاوی فلوراید روی دندان‌ها بگذارید (بدون شستشو)، مینا سریع‌تر تقویت می‌شود و حساسیت کمتر خواهد شد.
5. پرهیز از دندان قروچه با تمرین آرام‌سازی قبل خواب
اگر استرس زیاد دارید یا شب‌ها دندان‌قروچه می‌کنید، تکنیک‌هایی مثل نفس عمیق، دوش آب گرم یا موسیقی آرام می‌تواند شدت فشار روی دندان‌ها را کم کند.
6. مصرف کافی کلسیم و ویتامین D
این دو ماده معدنی نقش مهمی در استحکام دندان دارند. مواد غذایی مثل لبنیات، بادام، کنجد، تخم‌مرغ و ماهی می‌توانند به تقویت دندان کمک کنند.
هشدار مهم
اگر حساسیت دندان ناشی از تحلیل لثه یا بیماری های لثه باشد، درمان خانگی فقط درد را کم می‌کند اما علت اصلی را رفع نمی‌کند.
در این شرایط، مراجعه به یک مرکز تخصصی مثل دندانپزشکی تخصصی دکتر سهیلا دوستکی در منطقه ونک تهران ضروری است تا آسیب لثه بیشتر نشود.
روش‌های پیشگیری از حساسیت دندان
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. بیشتر موارد حساسیت دندان با چند عادت ساده و درست به‌راحتی قابل جلوگیری هستند. رعایت نکات زیر کمک می‌کند مینای دندان و لثه‌ها سالم بمانند و از ایجاد حساسیت جلوگیری شود:
1. انتخاب مسواک نرم و مسواک‌زدن صحیح
مسواک‌های زبر یا فشار زیاد روی دندان باعث ساییدگی مینا و آسیب لثه می‌شود. حرکات دایره‌ای آرام، بهترین روش مسواک زدن است.
2. استفاده از خمیر دندان مناسب
خمیردندان‌های حاوی فلوراید یا مخصوص دندان‌های حساس به تقویت مینا کمک می‌کنند و از شروع حساسیت جلوگیری می‌کنند.
3. کاهش مصرف غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی
نوشابه، آبلیمو، لواشک، ترشی‌ها و نوشیدنی‌های انرژی‌زا اسیدی هستند و می‌توانند مینا را تضعیف کنند. مصرف کمتر این مواد نقش بزرگی در سلامت دندان دارد.
4. جلوگیری از دندان قروچه
اگر موقع خواب دندان قروچه دارید یا استرس بالا دارید، استفاده از نایت‌گارد یا تمرین‌های آرام‌سازی می‌تواند از ساییدگی دندان جلوگیری کند.
5. حذف عادت‌های مخرب
شکستن آجیل، خوردن یخ یا باز کردن بسته‌ها با دندان باعث ترک و شکستگی‌های ریز می‌شود که یکی از علت‌های حساسیت است.
6. مراجعه منظم به دندانپزشک
چکاپ هر شش ماه یک‌بار کمک می‌کند پوسیدگی، تحلیل لثه یا مشکلات مینای دندان در مراحل اولیه تشخیص داده شوند. اگر نشانه‌هایی از بیماری های لثه وجود داشته باشد، بهتر است توسط مرکزی که تخصصی درمان مشکلات لثه را انجام می‌دهد بررسی شود؛ مثل دندانپزشکی تخصصی دکتر سهیلا دوستکی در منطقه ونک تهران.
7. نوشیدن آب کافی در طول روز
خشکی دهان می‌تواند باعث تسریع پوسیدگی و حساسیت شود. نوشیدن آب کافی باعث حفظ سلامت لثه‌ها و بافت‌های دهانی می‌شود.
چه زمانی لازم است به دندانپزشک مراجعه کنیم؟
اگرچه بعضی از موارد حساسیت دندان با مراقبت‌های ساده بهتر می‌شود، اما گاهی این حساسیت نشانه‌ی یک مشکل جدی‌تر است و نیاز به بررسی تخصصی دارد. در شرایط زیر مراجعه به دندانپزشک ضروری است:
1. حساسیت بیش از یک هفته ادامه داشته باشد
حساسیتی که خودبه‌خود برطرف نشود، معمولاً به دلیل پوسیدگی، ترک دندان یا تحلیل لثه است و نیاز به درمان حرفه‌ای دارد.
2. درد همراه با خونریزی یا التهاب لثه باشد
خونریزی هنگام مسواک یا نخ دندان، تورم، بوی بد دهان و عقب‌نشینی لثه‌ها نشانه‌ی بیماری لثه است. در این حالت لازم است لثه‌ها توسط متخصص بررسی شوند.
در تهران، دندانپزشکی تخصصی دکتر سهیلا دوستکی در منطقه ونک یکی از مراکز معتبر برای درمان تخصصی بیماری های لثه است.
3. حساسیت شدید هنگام خوردن غذاهای سرد یا گرم
اگر شدت حساسیت زیاد باشد، احتمال آسیب به عصب دندان یا پوسیدگی پیشرفته وجود دارد.
4. حساسیت همراه با ترک یا شکستگی دندان
حتی ترک‌های کوچک هم می‌توانند مسیر ورود محرک‌ها به عصب باشند و باید سریع ترمیم شوند.
5. وجود لکه‌های سیاه یا قهوه‌ای روی دندان
این لکه‌ها ممکن است نشانه پوسیدگی باشند و ادامه داشتنشان باعث افزایش حساسیت می‌شود.
6. اگر بعد از درمان‌های خانگی، حساسیت تغییری نکند
در این حالت احتمال دارد علت اصلی مشکل مربوط به لثه یا ساختار داخلی دندان باشد و باید درمان تخصصی شروع شود.
در مجموع، هر زمانی که حساسیت دندان باعث اختلال در غذا خوردن، نوشیدن یا حتی مسواک‌زدن شود، بهترین کار مراجعه سریع به دندانپزشک است تا مانع پیشرفت مشکل شوید.
سوالات متداول علت حساسیت دندان و روش درمان آن
1. حساسیت دندان خطرناک است؟
اگر حساسیت دندان طولانی شود یا همراه با درد شدید، خونریزی لثه یا ترک دندان باشد، می‌تواند نشانه مشکلات جدی مثل پوسیدگی یا تحلیل لثه باشد و نیاز به مراجعه دندانپزشکی دارد.
2. بهترین روش کاهش حساسیت دندان چیست؟
برای حساسیت خفیف، استفاده از خمیر دندان ضد حساسیت و مراقبت خانگی مؤثر است. در موارد تحلیل لثه یا پوسیدگی، درمان تخصصی توسط دندانپزشک ضروری است.
3. آیا حساسیت دندان بعد از بلیچینگ طبیعی است؟
بله، حساسیت موقت بعد از سفید کردن دندان طبیعی است و معمولاً طی چند روز تا یک هفته کاهش می‌یابد.
4. چه درمان تخصصی برای حساسیت ناشی از لثه وجود دارد؟
در موارد تحلیل یا التهاب لثه، درمان شامل ترمیم لثه، پیوند لثه یا درمان التهاب لثه است.
مرکز دندانپزشکی تخصصی دکتر سهیلا دوستکی در منطقه ونک تهران به‌طور تخصصی این مشکلات را برطرف می‌کند.
5. چگونه از حساسیت دندان پیشگیری کنیم؟
- مسواک نرم و صحیح
- خمیر دندان فلورایددار
- پرهیز از مواد اسیدی
- کاهش دندان‌قروچه و استرس
- مراجعه منظم به دندانپزشک
