تحلیل لثه (Gum Recession) به وضعیتی گفته میشود که در آن بافت لثه اطراف دندان‌ها به سمت عقب حرکت می‌کند و ریشه دندان بیشتر نمایان میشود. این وضعیت نه‌تنها از جنبه زیبایی ناپسند است، بلکه می‌تواند به مشکلات جدی‌تر نیز منجر شود، از جمله افزایش حساسیت دندان، پوسیدگی ریشه، و در نهایت، از دست رفتن دندان.
شاید باور نکنید، اما تحلیل لثه مشکلی رایج است که اغلب بدون علامت خاصی پیشرفت می‌کند. اولین نشانه‌های این مشکل معمولاً حساسیت دندان یا ظاهر بلندتر از حد معمول دندان‌هاست. تحلیل لثه می‌تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد. ممکن است یک یا چند دندان را تحت تأثیر قرار دهد.
دلایل تحلیل لثه
عوامل مختلفی ممکن است منجر به تحلیل لثه شوند، از جمله:
بیماری‌های لثه (پریودنتال) :
یکی از شایع‌ترین عوامل، بیماری‌های لثه هستند. بیماری‌های پریودنتال مانند ژنژیویت و پریودنتیت می‌توانند باعث التهاب و تخریب بافت لثه و استخوان اطراف دندان شوند.
مسواک زدن نادرست :
استفاده از مسواک‌های سخت یا فشار زیاد هنگام مسواک زدن می‌تواند به مرور زمان بافت لثه را فرسوده کند و باعث تحلیل آن شود. این مشکل به ویژه در افرادی که با روش‌های تهاجمی مسواک می‌زنند، شایع‌تر است.
ژنتیک:
برخی افراد به طور ژنتیکی مستعد تحلیل لثه هستند. این افراد ممکن است حتی با رعایت بهداشت دهان و دندان، بیشتر از دیگران در معرض باشند.
بهداشت ضعیف دهان و دندان:
تجمع پلاک و جرم روی دندان‌ها و در ناحیه خط لثه به مرور زمان باعث التهاب لثه میشود و می‌تواند به تحلیل لثه منجر شود.
دندان‌قروچه و فشردن دندان‌ها :
فشار بیش از حد روی دندان‌ها به دلیل دندان‌قروچه (Bruxism) یا فشردن فک می‌تواند به مرور زمان به لثه‌ها آسیب برساند و آنها را تحلیل دهد.
تغییرات هورمونی:
تغییرات هورمونی در زنان، مانند بارداری، یائسگی و حتی قاعدگی، می‌تواند باعث حساس‌تر شدن بافت لثه و افزایش خطر تحلیل آن شود.
مصرف دخانیات:
مصرف سیگار و دخانیات می‌تواند جریان خون در لثه‌ها را کاهش دهد و به مرور زمان باعث تحلیل لثه‌ها شود.
علائم تحلیل لثه
این علائم ممکن است در ابتدا خفیف باشند، اما با پیشرفت این وضعیت، نشانه‌ها آشکارتر می‌شوند. علائم اصلی تحلیل لثه شامل موارد زیر است:
حساسیت دندان‌ها:
با عقب‌نشینی لثه‌ها و نمایان شدن ریشه دندان‌ها، دندان‌ها به گرما، سرما، شیرینی یا ترشی حساس‌تر می‌شوند.
بلندتر به نظر رسیدن دندان‌ها:
تحلیل لثه باعث میشود دندان‌ها بلندتر از حالت عادی به نظر برسند، زیرا قسمت بیشتری از دندان نمایان میشود.
مشاهده شکاف یا فرورفتگی در نزدیکی لثه‌ها:
شکاف یا فرورفتگی در ناحیه‌ای که لثه تحلیل رفته است ممکن است دیده شود.
قرمزی، التهاب و تورم لثه‌ها:
در اطراف ناحیه تحلیل یافته، ممکن است لثه‌ها ملتهب و قرمز شوند.
بوی بد دهان:
تجمع پلاک و باکتری در ناحیه تحلیل یافته می‌تواند به بوی بد دهان منجر شود.
خونریزی لثه‌ها:
ممکن است همراه با خونریزی هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان باشد.
لرزش یا جابجایی دندان‌ها:
در موارد پیشرفته، تحلیل لثه می‌تواند منجر به ضعف ساختار نگهدارنده دندان شود و در نتیجه دندان‌ها شروع به لرزش یا جابجایی کنند.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، مراجعه به دندانپزشک برای تشخیص و درمان به موقع ضروری است.
عوارض تحلیل لثه
در صورت عدم درمان می‌تواند به عوارض جدی در دهان و دندان منجر شود. این عوارض شامل موارد زیر است:
حساسیت شدید دندان‌ها:
با عقب‌نشینی لثه‌ها و نمایان شدن ریشه‌های دندان، دندان‌ها به گرما، سرما، مواد شیرین و اسیدی بسیار حساس می‌شوند. این حساسیت می‌تواند باعث درد و ناراحتی در خوردن و آشامیدن شود.
افزایش خطر پوسیدگی ریشه دندان:
ریشه دندان بدون محافظ لثه در معرض باکتری‌ها، پلاک و اسیدها قرار می‌گیرد و مستعد پوسیدگی میشود. پوسیدگی ریشه دندان درمان پیچیده‌تری نسبت به تاج دندان دارد.
عفونت و بیماری‌های لثه:
تحلیل لثه‌ها می‌تواند محیط مناسبی برای تجمع باکتری‌ها و تشکیل پلاک ایجاد کند که به عفونت و بیماری‌های جدی‌تر لثه مانند پریودنتیت منجر میشود.
آسیب به ساختارهای نگهدارنده دندان‌ها:
در مراحل پیشرفته تحلیل لثه، استخوان اطراف دندان‌ها تحلیل می‌رود. این مسئله باعث ضعف ساختارهای نگهدارنده دندان میشود و ممکن است دندان‌ها دچار لرزش یا جابجایی شوند.
از دست رفتن دندان‌ها:
اگر تحلیل لثه به مرحله پیشرفته برسد و استخوان فک نتواند دندان‌ها را به درستی نگه دارد، دندان‌ها ممکن است لق شوند و در نهایت از بین بروند.
تغییر در زیبایی و لبخند:
تحلیل لثه باعث نمایان شدن بخش بیشتری از دندان‌ها و تغییر شکل خط لثه میشود که ممکن است روی زیبایی لبخند تاثیر منفی بگذارد و باعث ایجاد احساس ناراحتی و کاهش اعتماد به نفس فرد شود.
مشکلات در جویدن و هضم غذا:
با از دست دادن دندان‌ها یا حساسیت شدید، فرد ممکن است دچار مشکلاتی در جویدن غذا شود که می‌تواند به هضم ناقص غذا و مشکلات گوارشی منجر شود.
جلوگیری از تحلیل لثه
برای جلوگیری، می‌توان از روش‌های زیر برای مراقبت و پیشگیری از بروز این مشکل استفاده کرد:
رعایت بهداشت دهان و دندان:
مسواک زدن به‌طور منظم (حداقل دو بار در روز) و استفاده از نخ دندان، از تجمع پلاک و جرم جلوگیری کرده و خطر تحلیل لثه را کاهش می‌دهد. همچنین، استفاده از دهان‌شویه‌های آنتی‌باکتریال می‌تواند به از بین بردن باکتری‌های مضر کمک کند.
مسواک زدن به روش صحیح:
برای جلوگیری از آسیب به لثه، از مسواک‌های نرم و روش‌های ملایم مسواک زدن استفاده کنید. مسواک زدن خشن و فشار زیاد می‌تواند به لثه آسیب برساند و باعث تحلیل آن شود.
مراجعه منظم به دندانپزشک:
معاینات منظم دندانپزشکی (هر 6 ماه یک بار) به شناسایی زودهنگام مشکلات لثه و درمان آنها کمک می‌کند. در صورت وجود پلاک و جرم، دندانپزشک پاکسازی عمیق انجام می‌دهد تا از تحلیل لثه جلوگیری شود.
کنترل عادات آسیب‌زا:
از عاداتی مانند دندان‌قروچه و فشردن دندان‌ها خودداری کنید. اگر دندان‌قروچه دارید، دندانپزشک می‌تواند با محافظ‌های دندانی به کاهش آسیب کمک کند.
ترک سیگار و دخانیات:
سیگار و دخانیات باعث کاهش جریان خون در لثه‌ها می‌شوند و خطر تحلیل لثه را افزایش می‌دهند. ترک این مواد می‌تواند به سلامت لثه‌ها کمک کند.
تغذیه سالم:
مصرف غذاهای سرشار از ویتامین C و مواد مغذی دیگر به تقویت بافت لثه‌ها کمک می‌کند و باعث مقاومت بیشتر آنها در برابر بیماری‌ها و تحلیل میشود.
جلوگیری از خشکی دهان:
خشکی دهان باعث تجمع باکتری‌ها میشود. مصرف آب به مقدار کافی و پرهیز از مصرف زیاد نوشیدنی‌های الکلی و کافئین‌دار می‌تواند به حفظ رطوبت دهان و پیشگیری از تحلیل لثه کمک کند.
استفاده از محافظ دندانی در ورزش‌های پرخطر:
در فعالیت‌ها و ورزش‌های پرخطر، از محافظ دندان استفاده کنید تا لثه‌ها و دندان‌ها در برابر ضربه و آسیب محافظت شوند.
با پیروی از این روش‌ها، می‌توان از تحلیل لثه جلوگیری کرد و سلامت دهان و دندان را حفظ نمود.
درمان تحلیل لثه
درمان تحلیل لثه بستگی به شدت و علت آن دارد. در مراحل ابتدایی، روش‌های ساده و غیر جراحی می‌تواند مؤثر باشد، اما در موارد پیشرفته‌تر، ممکن است نیاز به درمان‌های پیچیده‌تر باشد. در ادامه، روش‌های مختلف درمان آورده شده است:
-
جرم‌گیری و پاکسازی عمیق زیر لثه
این روش، که به آن “تراشیدن و صاف کردن ریشه” نیز گفته میشود، برای مراحل ابتدایی تحلیل لثه کاربرد دارد. در این روش، دندانپزشک پلاک و جرم‌های انباشته شده روی ریشه دندان و زیر خط لثه را از بین می‌برد و سطح ریشه را صاف می‌کند. این کار کمک می‌کند که لثه‌ها مجدداً به دندان بچسبند و التهاب کاهش یابد.
-
داروهای موضعی و دهان‌شویه‌های آنتی‌باکتریال
در برخی موارد، دندانپزشک ممکن است داروهای آنتی‌باکتریال یا دهان‌شویه‌های مخصوصی را برای کاهش عفونت و التهاب لثه تجویز کند. این داروها می‌توانند به کنترل باکتری‌ها و کاهش التهاب کمک کنند.
-
لیزر درمانی
استفاده از لیزر برای از بین بردن باکتری‌ها و تحریک بافت لثه یکی از روش‌های جدیدتر درمان میباشد. این روش معمولاً کمتر تهاجمی است و دوره بهبودی کوتاه‌تری دارد. لیزر می‌تواند به بهبود وضعیت لثه و کاهش التهاب کمک کند.
-
پیوند لثه (Gum Grafting)
در موارد پیشرفته که بخش زیادی از لثه، تحلیل رفته باشد، ممکن است پیوند لثه ضروری باشد. در این روش، دندانپزشک بخشی از بافت لثه را از ناحیه دیگری در دهان (یا از بافت‌های مصنوعی) برمی‌دارد و به ناحیه تحلیل یافته پیوند می‌زند. این روش به بازسازی لثه کمک می‌کند و ظاهر و عملکرد لثه‌ها را بهبود می‌بخشد.
-
ترمیم و بازسازی استخوان (Bone Grafting)
در صورتی که تحلیل لثه باعث تحلیل استخوان زیرین شده باشد، دندانپزشک ممکن است از تکنیک‌های ترمیم و بازسازی استخوان استفاده کند. در این روش، موادی مانند پودر استخوان یا غشاهای مخصوص برای تقویت و بازسازی استخوان به کار می‌روند و باعث می‌شوند لثه و استخوان‌ها دوباره رشد کنند.
-
بهره‌گیری از پروتئین‌های تحریک‌کننده رشد (Enamel Matrix Derivative)
این پروتئین‌ها به رشد دوباره بافت‌ها و ترمیم استخوان‌ها کمک می‌کنند. دندانپزشک ممکن است این پروتئین‌ها را روی ناحیه آسیب دیده اعمال کند تا لثه‌ها و استخوان‌های نگهدارنده دندان‌ها بازسازی شوند.
-
تغییر در سبک زندگی و بهداشت دهان و دندان
درمان‌های خانگی و تغییرات در روش‌های بهداشت دهان نیز بسیار مهم‌اند. استفاده از مسواک نرم، نخ دندان، دهان‌شویه‌های مخصوص و مراجعه منظم به دندانپزشک برای جرم‌گیری و بررسی وضعیت لثه‌ها می‌تواند به جلوگیری از پیشرفت تحلیل لثه کمک کند.</p>
-
استفاده از محافظ دندان برای افراد مبتلا به دندان‌قروچه
اگر تحلیل لثه به دلیل دندان‌قروچه باشد، استفاده از محافظ‌های دندانی به کاهش فشار وارده به دندان‌ها کمک می‌کند و از آسیب بیشتر به لثه‌ها جلوگیری می‌کند.
انتخاب روش درمان به شدت و علت مشکل بستگی دارد. مشاوره با دندانپزشک برای تعیین روش مناسب ضروری است تا از پیشرفت مشکل جلوگیری شود و به بهبود سلامت دهان و دندان کمک کند. در دندانپزشکی دکتر سهیلا دوستکی شما می توانید از خدمات مشاوره و درمان های مورد نیاز تا جراحی بهره مند شوید.
