جراحی دندان عقل نهفته

دندان عقل یکی از دندان‌های آسیای سوم است که معمولاً در سنین 17 تا 25 سالگی رشد می‌کند. در برخی موارد، این دندان به طور کامل یا جزئی درون لثه باقی می‌ماند که به آن دندان عقل نهفته یا نیمه نهفته گفته می‌شود. این وضعیت می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مانند درد، عفونت و حتی آسیب به سایر دندان‌ها شود. در این مقاله، به بررسی دندان عقل نهفته و نیمه نهفته، علائم، عوارض، روش‌های درمان، کشیدن دندان عقل و جراحی دندان عقل نهفته در ونک خواهیم پرداخت.

 

دندان عقل نهفته چیست؟

دندان عقل نهفته دندانی است که به دلیل عدم وجود فضای کافی در فک، نمی‌تواند به طور کامل از لثه بیرون بیاید و در داخل استخوان فک یا بافت لثه باقی می‌ماند. این وضعیت ممکن است بدون علامت باشد یا در برخی موارد باعث درد و ناراحتی شود.

علائم دندان عقل نهفته چیست؟

دندان عقل نهفته زمانی رخ می‌دهد که دندان عقل (مولر سوم) به دلیل کمبود فضای کافی در فک، به طور کامل یا جزئی از لثه بیرون نیاید. این وضعیت می‌تواند منجر به درد، التهاب و مشکلات دیگر در دهان شود. در ادامه، علائم دندان عقل نهفته را با جزئیات بیشتری بررسی می‌کنیم:

1. درد و حساسیت در قسمت عقب دهان

دندان عقل نهفته معمولاً باعث ایجاد درد در ناحیه انتهایی دهان می‌شود. این درد می‌تواند به تدریج شدیدتر شده و هنگام جویدن غذا یا فشار آوردن به دندان‌های عقب، افزایش یابد.

2. تورم و قرمزی لثه در اطراف دندان عقل

لثه اطراف دندان عقل نهفته ممکن است متورم و قرمز شود. این التهاب ناشی از تلاش دندان برای بیرون آمدن از لثه و گیر افتادن آن در بافت‌های اطراف است.

3. ایجاد عفونت و خروج چرک از لثه

در صورتی که دندان عقل نهفته عفونت کند، ممکن است چرک از لثه خارج شود. این عفونت که معمولاً تحت عنوان پریکورونیت شناخته می‌شود، می‌تواند دردناک باشد و منجر به بوی بد دهان و طعم ناخوشایند در دهان شود.

4. بوی بد دهان و طعم تلخ

تجمع باکتری‌ها و مواد غذایی در اطراف دندان عقل نهفته، محیط مناسبی برای رشد میکروب‌ها فراهم می‌کند که منجر به بوی بد دهان و طعم تلخ مداوم در دهان می‌شود.

5. دشواری در باز کردن دهان و جویدن غذا

گاهی دندان عقل نهفته می‌تواند باعث درد در مفصل فک (TMJ) شود و منجر به دشواری در باز کردن دهان یا حتی قفل شدن فک گردد. این مشکل هنگام جویدن غذا شدیدتر احساس می‌شود.

6. ایجاد فشار و آسیب به دندان‌های مجاور

دندان عقل نهفته ممکن است به دندان‌های کناری فشار وارد کند و باعث نامرتبی دندان‌ها، تحلیل ریشه دندان‌های مجاور و حتی پوسیدگی آن‌ها شود. در برخی موارد، فشار مداوم این دندان‌ها منجر به درد فک و سردردهای مداوم می‌شود.

5. ایجاد کیست یا تومور اطراف دندان نهفته

در برخی موارد نادر، دندان عقل نهفته می‌تواند منجر به تشکیل کیست در اطراف خود شود. این کیست‌ها ممکن است به مرور زمان بزرگ شده و باعث آسیب به استخوان فک و دندان‌های اطراف شوند.

 

چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟

اگر هر یک از علائم بالا را تجربه می‌کنید، بهتر است در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه کنید. در بسیاری از موارد، کشیدن دندان عقل نهفته می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.

 

علت ایجاد دندان نهفته چیست؟

دندان عقل نهفته زمانی رخ می‌دهد که دندان‌های آسیاب سوم (مولرهای سوم) به‌طور کامل یا جزئی قادر به رویش در موقعیت طبیعی خود نباشند. دلایل مختلفی می‌توانند باعث ایجاد این وضعیت شوند که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

1. کمبود فضای کافی در فک

یکی از رایج‌ترین دلایل نهفتگی دندان عقل، کوچک بودن فک است. در بسیاری از افراد، فضای کافی برای رویش کامل دندان عقل وجود ندارد، بنابراین دندان نمی‌تواند از لثه خارج شود یا به‌صورت کج و نامنظم رشد می‌کند.

2. رشد ناهماهنگ دندان عقل

گاهی اوقات، جهت رشد دندان عقل مناسب نیست و باعث می‌شود به دندان‌های مجاور فشار وارد کند. این رشد نامناسب ممکن است در زوایای مختلف رخ دهد، از جمله:

زاویه‌دار به سمت جلو (متمایل به دندان مجاور) که می‌تواند باعث فشار به دندان‌های کناری و حتی نامرتب شدن آن‌ها شود.

زاویه‌دار به سمت عقب که باعث گیر افتادن آن در فک می‌شود.

رشد افقی دندان که در این حالت دندان به‌جای بیرون آمدن از لثه، به صورت افقی داخل استخوان فک باقی می‌ماند.

3. ضخامت زیاد استخوان فک

در برخی افراد، استخوان فک به‌ویژه در ناحیه دندان‌های آسیاب، بسیار متراکم است. این عامل می‌تواند رویش دندان عقل را دشوار کند و باعث گیر افتادن آن در لثه یا استخوان شود.

4. ژنتیک و وراثت

عامل ژنتیک نقش مهمی در اندازه فک و الگوی رشد دندان‌ها دارد. اگر در خانواده فردی، سابقه دندان عقل نهفته وجود داشته باشد، احتمال نهفتگی در نسل‌های بعدی نیز بیشتر خواهد بود.

5. رشد دیرهنگام دندان عقل

دندان عقل معمولاً بین 17 تا 25 سالگی رشد می‌کند. در این سنین، دیگر دندان‌های دائمی در جای خود قرار گرفته‌اند و ممکن است فضایی برای دندان عقل باقی نمانده باشد.

6. وجود موانع در مسیر رویش دندان عقل

برخی موانع مانند دندان‌های شیری که به‌درستی نیفتاده‌اند، کیست‌های فکی، تومورها، یا لثه‌های ضخیم می‌توانند مانع رویش دندان عقل شوند.

7. به هم ریختگی و نامرتبی دندان‌ها

افرادی که دندان‌هایشان نامرتب است یا دچار مشکلات ارتودنسی هستند، بیشتر در معرض دندان عقل نهفته قرار دارند. این وضعیت به دلیل نبود فضای کافی در قوس دندانی رخ می‌دهد.

 

اشکال مختلف نهفتگی دندان عقل

دندان عقل نهفته می‌تواند در اشکال مختلفی ظاهر شود که بر اساس موقعیت و زاویه قرارگیری آن در استخوان فک دسته‌بندی می‌شود. این تقسیم‌بندی شامل نهفتگی بر اساس زاویه رویش دندان و نهفتگی بر اساس میزان پوشیدگی دندان در بافت‌های اطراف است.

نهفتگی بر اساس زاویه رویش دندان

این دسته‌بندی به جهت قرارگیری دندان عقل نسبت به دندان‌های دیگر اشاره دارد.

1. نهفتگی عمودی (Vertical Impaction)

در این حالت، دندان عقل در موقعیت طبیعی خود قرار دارد اما به دلیل کمبود فضا نمی‌تواند از لثه خارج شود. معمولاً کمترین میزان مشکلات را ایجاد می‌کند، اما در برخی موارد، ممکن است به دندان مجاور فشار وارد کند.

2. نهفتگی افقی  (Horizontal Impaction)

دندان به‌صورت افقی در استخوان فک قرار گرفته است. این وضعیت می‌تواند به ریشه دندان‌های مجاور فشار آورده و باعث درد و آسیب جدی به ساختار دندان‌ها شود. معمولاً نیاز به جراحی برای خارج کردن دندان وجود دارد.

3. نهفتگی مزیوانگولار (Mesioangular Impaction)

در این نوع نهفتگی، دندان عقل به سمت جلوی دهان (دندان مجاور) زاویه دارد. یکی از رایج‌ترین انواع نهفتگی است و می‌تواند باعث فشار به دندان‌های مجاور، درد و مشکلات ارتودنسی شود.

4. نهفتگی دیستوانگولار  (Distoangular Impaction)

دندان عقل به سمت عقب دهان زاویه دارد. شیوع آن کمتر از نهفتگی مزیوانگولار است، اما ممکن است مشکلاتی مانند درد و فشار به استخوان فک ایجاد کند.

5. نهفتگی با زاویه داخل استخوانی  (Inverted Impaction)

دندان به سمت پایین یا برعکس رشد کرده و در استخوان فک قرار گرفته است. این نوع نهفتگی نادر است اما می‌تواند مشکلاتی در ساختار فک ایجاد کند.

 

نهفتگی بر اساس میزان پوشیدگی در لثه و استخوان

این دسته‌بندی میزان قرارگیری دندان در بافت‌های اطراف را نشان می‌دهد.

1. نهفتگی بافت نرم  (Soft Tissue Impaction)

1. بخشی از دندان از لثه بیرون آمده اما کاملاً رویش پیدا نکرده است.

2. می‌تواند منجر به التهاب و عفونت لثه شود (پریکورونیت).

3. معمولاً در این موارد، کشیدن دندان عقل ساده‌تر است.

2. نهفتگی استخوانی جزئی  (Partial Bony Impaction)

1. بخشی از دندان در استخوان فک قرار دارد و بخشی دیگر از لثه خارج شده است.

2. این وضعیت می‌تواند باعث گیر افتادن مواد غذایی، عفونت و پوسیدگی دندان شود.

3. معمولاً نیاز به جراحی برای کشیدن دندان عقل دارد.

3. نهفتگی استخوانی کامل (Complete Bony Impaction)

1. دندان کاملاً در داخل استخوان فک گیر افتاده و هیچ بخشی از آن قابل مشاهده نیست.

2. می‌تواند باعث ایجاد کیست، تحلیل استخوان یا آسیب به دندان‌های مجاور شود.

3.جراحی برای خارج کردن این نوع دندان نهفته پیچیده‌تر است.

 

عوارض نکشیدن دندان عقل نهفته

عدم درمان دندان عقل نهفته می‌تواند منجر به مشکلات زیر شود:

1. درد و التهاب لثه

2. ایجاد کیست یا تومور در اطراف دندان

3. پوسیدگی دندان‌های مجاور

4. بیماری‌های لثه و تحلیل استخوان فک

5. دشواری در جویدن و صحبت کردن

 

جراحی دندان عقل نهفته در ونک

در مواردی که دندان عقل نهفته باعث ایجاد مشکلاتی مانند درد، التهاب یا عفونت شود، جراحی برای خارج کردن آن ضروری است. این جراحی معمولاً تحت بی‌حسی موضعی انجام شده و بسته به میزان نهفتگی دندان، ممکن است زمان متفاوتی ببرد.

 

مراحل جراحی دندان عقل نهفته

جراحی دندان عقل نهفته در ونک یک روش رایج دندانپزشکی است که برای برداشتن دندان‌های عقل گیر افتاده در لثه یا استخوان فک انجام می‌شود. این عمل معمولاً توسط جراح فک و صورت یا دندانپزشک متخصص انجام می‌شود.

1. معاینه و ارزیابی:

بررسی دندان با معاینه بالینی و عکس‌برداری، بررسی سوابق پزشکی، ارائه توضیحات درباره جراحی.

2. آماده‌سازی بیمار:

ناشتا بودن (در صورت بیهوشی)، رعایت بهداشت دهان، تزریق بی‌حسی یا بیهوشی.

3. مراحل جراحی:

1. ایجاد برش در لثه

2. برداشتن استخوان اطراف دندان (در صورت لزوم)

3. تقسیم دندان به قطعات کوچک (در صورت نیاز)

4. خارج کردن دندان

5. تمیز کردن محل جراحی و بخیه زدن

6. قرار دادن گاز استریل برای کنترل خونریزی

 

مراقبت‌های بعد از جراحی دندان عقل نهفته

مراقبت‌های بعد از جراحی:

1. نگه داشتن گاز استریل (۳۰ تا ۴۵ دقیقه)

2. استفاده از کمپرس سرد برای کاهش تورم

3. استراحت و پرهیز از فعالیت سنگین

4. مصرف داروهای تجویز شده (آنتی‌بیوتیک، مسکن)

5. شست‌وشوی دهان با آب نمک رقیق (از روز دوم)

6. پرهیز از غذاهای سفت و داغ و استفاده از غذای نرم

7. رعایت بهداشت دهان و دندان

8. خودداری از سیگار کشیدن و مصرف الکل

روند بهبودی:

1. تورم و درد: ۳ تا ۵ روز کاهش می‌یابد

2. بخیه‌ها: معمولاً بعد از ۷ تا ۱۰ روز بهبود پیدا می‌کنند

3. ترمیم کامل استخوان و لثه: بین ۳ تا ۶ ماه

رعایت مراقبت‌ها باعث بهبودی سریع و جلوگیری از عفونت خواهد شد.

 

آیا جراحی دندان عقل نهفته ضروری است؟

در صورتی که دندان عقل نهفته مشکلی ایجاد نکند، ممکن است نیازی به جراحی نداشته باشد. اما در صورت بروز علائم یا خطر آسیب به دندان‌های دیگر، کشیدن دندان عقل توصیه می‌شود.

 

آیا امکان دارد دندان عقل به طور کلی رشد نکند؟

بله، برخی افراد به طور طبیعی یک یا چند دندان عقل ندارند. این موضوع بیشتر به عوامل ژنتیکی بستگی دارد.

 

دندان عقل نیمه نهفته چیست؟

دندانی است که بخشی از آن از لثه بیرون آمده اما به طور کامل رشد نکرده است. این وضعیت می‌تواند باعث التهاب لثه، عفونت و تجمع باکتری‌ها شود.

آیا دندان عقل نیمه نهفته نیاز به جراحی دارد؟

در برخی موارد، دندان عقل نیمه نهفته خودبه‌خود مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما اگر باعث درد، عفونت یا التهاب شود، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.

 

در چه سنی باید دندان عقل را جراحی کنیم؟

بهترین زمان برای جراحی دندان عقل معمولاً بین 17 تا 25 سالگی است، زیرا در این سن، ریشه‌های دندان هنوز به طور کامل تشکیل نشده‌اند و جراحی آسان‌تر خواهد بود.

 

تفاوت کشیدن دندان عقل بالا و پایین

کشیدن دندان عقل فک بالا معمولاً راحت‌تر از دندان عقل فک پایین است، زیرا استخوان فک بالا نرم‌تر است. در مقابل، دندان عقل فک پایین معمولاً در استخوان متراکم‌تری قرار دارد و ممکن است جراحی پیچیده‌تری نیاز داشته باشد.